Wat kan ze toch lekker slapen, mijn liesje. Maar 8.00 is toch echt opstaan! Tegen negen uur lopen we naar beneden om van het goede ontbijt (inclusief!!) te gaan genieten. Aangezien ik nog maar n paar dollars in de portemonnee heb is er de noodzaak om flappen te tappen. We lopen ons straatje in, tuktukdrivers negerend, vinden er een, maar die doet t niet. Dan maar die in het grote Cambodianahotel. Ook niet….:-( Dan maar ergens 1 bij de pencilmarket… Bah! Die kunnen we niet vinden! Grmmmblll… Uiteindelijk bestellen we een tuktuk voor 12$ om ons naar Tuol Sleng en Choeung Ek te brengen… Hij zal ook weer stoppen bij ATM’s…. Maar ook daar weer geen geluk..
(Liezl) de tuktuk chauffeur koopt tijdens een van de ATM stops de welbekende stofkapjes voor ons, want het gaat een lange rit worden zegt hij.
Geheel incognito rijden we eerst naar de Tuol Sleng gevangenis, dat voor het Pol Pot regime een school was. We kijken in de lokalen/verhoor (martel) kamers. Blok A (eindstation als je in de -ook wel s-21- gevangenis zat).
Elke ruimte heeft ongeveer dezelfde opstelling; een gestript bed in het midden, een metalen doos en een metalen staaf met slot op het bed en links aan de muur een uitvergrootte foto van hoe de kamers werden aangetroffen toen de Khmer Rouge waren vertrokken. Op die foto’s zijn de lichamen per kamer te zien, verminkt en in staat van ontbinding.
Je kon wel aanvoelen dat dit geen vrolijke blog wordt.
We lopen langs de verschillende vertrekken.
We lopen door naar Blok B. Hier zat je te wachten totdat er plek gemaakt was in blok A.
Hier zien we de vele foto’s die de khmer rouge maakte van hun gevangenen, registratie zoals de nazis dat ook deden. Soms ook voor en na foto’s van de folteringen.
De gevangenen in S-21 hebben bijvoorbeeld verzet geleverd tegen het regime, iemand verkeerd aangekeken, niet goed geluisterd etc. Je werd van vanalles valselijk beschuldigd en je moest wel bekennen. Hiervoor hadden ze verschrikkelijke martel methodes bedacht. Ik weet niet of ik deze blog de juiste plek vind om deze methodes te vertellen. Dus kort.
De khmer rouge was in oorloge en vond het zonde om hun dure kogels te verspillen dus maakten ze gebruik van materiaal dat voor hun voorhanden was. Electriciteit, tangen, staven, plastic zakken (verstikking), water.
We lopen in stilte verder, we zien de kleine bakstenen hokjes waar gevangenen zaten vastgeketend. Contact en communicatie met andere gevangenen (mannen, vrouwen, kinderen), was uit den boze. Voor alles moest toestemming gevraagd worden. Ontlasten deed je in een kleine metalen doos.
Ik ben inmiddels aangesloten bij een groep Amerikaanse toeristen die worden rondgeleid. We zien schilderijen met afbeeldingen van de barre omstandigheden en onmenselijkheden die je als mens had tijdens dit regime ( ik geloof dat ze zijn gemaakt door een survivor).
Bij de laatste ruimte gaan deze schilderijen over het vernietigen van wortels. Ik leg het uit; een slogan was, “om het onkruid uit te roeien, moet je ook de wortels vernietigen”. De wortels waren de kinderen, baby’s. Terwijl de rondleidster uitlegt welke gruwelijkheden ze hiervoor gebruikten, en ook op de schilderijen te zien is, is het me allang duidelijk en vind ik het voor nu genoeg en loop ik naar buiten waar ik mijn tranen wegveeg met mijn vest. Pffff.
Ik drentel wat rond totdat Chris klaar is en we lopen samen verder. We zien twee oudere mannen zitten. Het zijn survivors, beide hebben een boek geschreven over hun ervaringen en deze willen ze voor je signeren als je het koopt. Ik pas, Maar ik zie veel die wel een boek kopen.
We gaan. Op naar deel II van deze dag; Chuoeng Ek, ook wel bekend als the killing fields. Als je nog niet dood was gegaan in de gevangenis, ging je naar deze plaats. Iets buiten de stad, bij een Chinese begraafplaats had de khmer rouge deze plek uitgekozen. De gevangenen werd verteld dat ze naar een nieuw huis gingen, werden geblinddoekt en met z’n allen ingeladen naar hun laatste station.
We betalen de entree en ontvangen de audio tour, Nederlands gesproken! Deze audio tour leidt ons langs diverse plekken op het terrein. De tour staat stil bij een suikerpalm en wijst op de scherpe randen van het blad. Herinner je je dat ik schreef dat de khmer rouge geen kogels wilde verspillen? Met zulke vlijmscherpe kartelranden heb je geen kogels of messen nodig…
We komen langs een massagraf met 366 lichamen, omheind door bamboe stokken waaraan honderden armbandjes hangen. Ik vind dit een mooi gebaar en hang het enige bandje dat ik om heb aan een stok. En loop weer verder.
De meneer van de audiotour vertelt dat er in het regenseizoen vaak botten en tanden aan de oppervlakte komen. Ik kijk wat beter uit waar ik loop en dan vallen ze me op, inderdaad, de kiezen, stukken kleding en botten van mensen liggen her en der op het pad. Sjemig. Het is hier echt…
Het is begonnen met regenen, en niet zo’n beetje ook. Het klopt wel vind ik. Ik zie de boom waarvan ik eerder al een geschilderde versie zag, naast een massagraf van honderden vrouwen en kinderen. Bizar om hier nu te staan.
Ik loop langs het vreemde deuken landschap, elke deuk is een massagraf, de meeste schedels zijn eruit gehaald en geplaatst in de grote grazen stoepa die het einde van de audiotour markeert.
Hey ok medewerkers, met die kapjes. Hahaha